XENIA

XENIA

dicta olim munuscula, quae a provincialibus Rectoribus provinciatum offerebantur, L. 6. D. de off. procons. etc.

Vox in privilegiorum Chartis non insueta: ubi quietos esse a Xeniis, im munes notat ab huiusinodi muneribus aliisque donis, Regi vel Reginae praestandis, quando ipsi per praedia privilegiorum transierint. In more enim Principibus olim, a subditis vel invitis munera extorquere, quod hodieque Persarum Regibus sollenne esse, ostendit Petrus de Valle, Itmer. tom. 2. et 3. Itaque ab hoc iugo liberos in Anglia Ecclesiasticos fecit Aethelbaldus, Rex Merciorum A. C. 749. Vide Ingulph. Sax. et Will. Malmesburium de gestu Reg. Angl. p. 29. ubi inter alia haec habentur: Nec munuscula praebeant REgi, nisi voluntaria. Quo autem postea consuetudo devenerit, docet Continuator Mart. Paris. de Henrico III. initiô A. C. 1251. his verbis: Et iam cum Abbatibus, Prioribus, Clericis, et Viris satis humilibus, hospitia quaessivit Rex Henricus I. et prandia, moraturus, et munera postulaturus, Nec iam civiles habebantur bi, qui Regi et Regalibus, hospitia cum procurationibus splendidis exhibuissent, nisi muneribus nobilibus et magnis Regem ipsum, Reginam et

Eduardum, et aulicos sigillatim respectos honorarent, imo nec erubuit, ipsa non tamquam gratuita, sed quasi debita postulare. Et paulo post: Nec appreciabant Aulici et Regales donativa, nisi pretiosa et sumptuosa: utpote palesridos desiderabiles, cuppas aureas vel argenteas, monilia cum gemmis praeelectis et zonis Imperialibus et consimilia. Et facta est Curia Regalis Romanae consimilis, in quaestu pro meretrice sedens, vel prostans, veracius. Haec ille. A'Saturnalium autem fastu haec consnetudo emanâsse videtur. In illis enim solitum fuit, munera hospitibus mittere, quae ideo a Graeco ξένος Xenia dicta. Similis etiam in Nataliciis mos: unde sic puer in Pseudolo, Act. 3. Sc. 1. v. 9.

Nunc huic lenoni est hodie natalis dies:

Interminatus est a minimo ad maximum,

Si quis non hodir munus misisset sibi,

Fum cras cruciatu maximô perbitere.

Etiam dabantur Xenia, an ad, an ob ingressum Ecclesiarum, utrumque hodie in usu, sed omnino vetuit pius Imperator Carolus M. Capitul. l. 1. c. 146. Ut nullus Presbyter ad introitum Ecclesiae Xenia donet. Imo hodie pacta pretia solvuntur, Xenia arbitraria non admittuntur. Xenia porro a militiae candidatis dabantur: ab ipsis quoque Christianis Kal. Ianuarii, quod Conciliô Antissiodorensi A. C. 624. prohibitum est: Can. I. Non licet Kalendis Ianuarii vecola aut cervolo facere, vel strenas (ita enim quoque haec Xenia dicebantur) diabolicas observare, sed in ipsa die sic omnia officia tribuantur, sicut et reliquis diebus. Quae autem Xenia dantes, ab accipientibus referebant, Apophoreta appellata sunt, Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol. Apud veteres Graecos, unde vocis usus ad alios transiit, τὰ Ξένια seu Ξενήια δῶρα, dicebantur dona hospitibus abiturientibus dari solita, partim memoriae ergo, partim viatici locô: qua de re vide latius supra, ubi de Hospitibus. Eô nomine titulôque insignem voluit esse Martialis Epigrammatum suorum librum 13. quemadmodum librum sequentem apophoreta inscripsit: ubi Scholiastes, Xenia, inquit, dicta, quod τοῖς ξένοις, i. e. hospitibus, nec non amicis, apponebantur mittebanturve: quae cum Pictores tabellis, Poeta carminibus imitatus est. Apophoreta vero erant dona, quae in Saturnalibus dabantur convivis domum ferenda. Ipse de suis Xeniis, Lectorem sic alloquitur Epigr. 3.

Omnis in hoc gracili Xeniorum turba libello

Constabit nummis quattuor empta tibi.

Quatuor est nimium, poterit constare duobus,

Et faciet lucrum Bibliopola Tryphon.

Haec licet hospitibus pro munere distichae mittas,

Si tibi tam rarus, quam mihi nummus erit.

Addita per titulos sua nomina rebus habebis:

Praetereas, si quid non facit ad stomachum.

Neque vero solum abeuntes hospites Xeniis suis prosequebantur Graeci, sed humaniter, quamdiu apud ipsos morabantur, ac munifice tractabant, in peculiatibus cubiculis ad id destinatis, quae Ξενῶνας dixêre, uti discimus ex Eurip. Alcest. ubi cum Hercules venisset in Admeti aedes funere tum maestas, indeque mox discessum pararet, rogavit ipsum Admetus, ne id faceret, dicens,

Χωρὶς ξενῶνές ἐισιν, οἷς σ᾿

ἐισάξουσιν.

Seorsim Xenones sunt, in quos introducent te.

Imo et mensas eosdem habnisse peculiares, iisque solos accubuisse, videtur docere idem Poeta, apud quem in Electra, v. 849. Orestes, cum Athenis degeret, ait:

---- Ξένια μονοτράπεζά μοι

Πκρέχον οἴκων, etc.

Vide Franc. Rossaeum, Archaeolog. Attic. l. 6. c. 8. et supra passim, vocibus Hospes, Peregrinus, Vale etc. Apud recentioris aevi Scriptores, priscâ notione exutâ, praestationem muneris vice vox denotare coepit, cuiusmodi Xenia ab Episcopis exigi solita, docet Domin. Macer, Hierolexicô, in vocibus Cathedraticum, Insinuativum, Pastellus et Synodaticum. A Clericis quoque soluta Ecclesiis, habes apud eundem: ut ab utrisque id, quod Enthronisticum dictum. Vide et Car. du Fresne, Glossar. in vocibus Donum, Exenium, nec non dissert. ad Ioinvillam, p. 154. et quae hanc in rem iam diximus. Imo vassallos identidem Dominos suos cum Xeniis visitare coactos, hancque praestationem Salutatium fuisse appellatam, habes voce Visitatio.